Ứng dụng khoa học công nghệ để xanh hóa ngành công nghiệp xây dựng

          Ngày 22/12, tại Hà Nội, Báo Xây dựng phối hợp cùng Liên minh hỗ trợ công nghiệp Việt Nam Visa tổ chức Hội thảo “Chuyển đổi xanh ngành công nghiệp - Kiểm kê khí nhà kính: Nền tảng cho lộ trình giảm phát thải”. Hội thảo có sự tham gia của đại diện lãnh đạo Bộ Xây dựng, các Bộ, ngành, BQL các KCN, cùng các tổ chức nghiên cứu quốc tế về BĐKH, kinh tế tuần hoàn, các hiệp hội, chủ đầu tư BĐS...

Bộ Xây dựng đang dự thảo hướng dẫn kiểm kê khí nhà kính
 

          Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Tào Khánh Hưng - Phó Tổng biên tập Báo Xây dựng cho biết, trước những thách thức của BĐKH, mỗi quốc gia phải chủ động thích ứng nhằm hạn chế các tác động tiêu cực, đồng thời có trách nhiệm giảm phát thải khí nhà kính (PTKNK) theo Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) thực hiện Thỏa thuận Paris về BĐKH kể từ năm 2021 trở đi, nhằm giữ mức tăng nhiệt độ toàn cầu ở ngưỡng 1,5⁰C vào cuối thế kỷ này.

          Để đạt được mục tiêu, bên cạnh các nhóm giải pháp kỹ thuật cụ thể được đưa ra, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đã quy định rõ về vai trò, trách nhiệm của cộng đồng doanh nghiệp phải tham gia thực hiện giảm PTKNK theo lộ trình. Theo đó, các quy định về kiểm kê PTKNK phải thực hiện từ năm 2023.

          Bên cạnh đó, các cơ chế hỗ trợ thực hiện nghĩa vụ giảm phát thải thông qua sàn giao dịch tín chỉ carbon, cơ chế bù trừ tín chỉ carbon... sẽ được áp dụng thử nghiệm từ năm 2025, nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp đạt được mục tiêu giảm phát, chuyển đổi xanh, hướng đến nền sản xuất bền vững. Chuyển đổi xanh không chỉ là phát triển, ứng dụng công nghệ hướng tới môi trường mà còn thay đổi cả quy trình sản xuất - kinh doanh nhằm nâng cao tính hiệu quả hoạt động, giảm phát thải, hướng tới kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

          Thông tin về việc triển khai các hành động giảm nhẹ PTKNK của ngành Xây dựng, PGS.TS Vũ Ngọc Anh - Vụ trưởng Vụ KHCN&MT cho biết, ngành Xây dựng (hay ngành công nghiệp xây dựng) đóng góp vào PTKNK quốc gia từ hai nguồn chính. Nguồn thứ nhất là phát thải từ quá trình công nghiệp, gọi tắt là IP (PTKNK thông qua các phản ứng hóa học) trong sản xuất VLXD, phần lớn là sản xuất xi măng, KNK phát thải trong quá trình nung clinker.

          Nguồn phát thải thứ hai từ quá trình sử dụng năng lượng là nhiên liệu hóa thạch cho các hoạt động và vận hành sản xuất, thương mại gọi là phát thải trực tiếp, thuộc nhóm phát thải năng lượng. Sản xuất VLXD, xi măng sử dụng năng lượng và lượng lớn nhiên liệu hóa thạch, đất sét.

          Bên cạnh đó, việc phát thải từ quá trình sử dụng điện lưới cho các hoạt động sản xuất, thương mại đã được tính đến trong hệ thống kiểm kê quốc gia thuộc nhóm sản xuất năng lượng và được xem là phát thải gián tiếp. Việc giảm nhu cầu sử dụng điện trong hoạt động sản xuất sẽ đóng góp vào giảm nhu cầu sản xuất năng lượng và giảm PTKNK.

          Ngoài ra, ngành Xây dựng còn có các nguồn PTKNK đến chuỗi giá trị hay carbon như sử dụng VLXD trong các toà nhà, công trình, phát thải rò rỉ khi sử dụng máy lạnh, phát thải khi sử dụng dịch vụ vận chuyển…

          Theo PGS.TS Vũ Ngọc Anh, hai nhóm đối tượng PTKNK lớn nhất trong ngành Xây dựng là sản xuất VLXD (bao gồm phát thải trực tiếp và gián tiếp) và phát thải trong các tòa nhà (chủ yếu là phát thải gián tiếp). 

          Bộ Xây dựng đã thực hiện kiểm kê khí nhà kính (KKKNK) cho nhóm ngành VLXD ưu tiên. Cụ thể, tổng PTKNK đối với sản xuất VLXD năm 2014 là 59,91 triệu tấn CO₂, năm 2022 là 101,89 triệu tấn CO₂. Trong đó, sản xuất xi măng là ngành có tỷ trọng PTKNK lớn nhất, chiếm gần 80% tổng phát thải trong sản xuất VLXD.

          Tại Quyết định số 01/2022/QĐ-TTg ngày 18/01/2022 ban hành danh mục lĩnh vực, cơ sở PTKNK phải kiểm kê, có 50 cơ sở sản xuất xi măng đã được ghi nhận là đơn vị đầu tiên phải thực hiện nghĩa vụ KKKNK và đến năm 2024 bắt đầu xây dựng, triển khai các hành động giảm nhẹ PTKNK. 

          Theo PGS.TS Vũ Ngọc Anh, để giảm PTKNK trong ngành công nghiệp sản xuất VLXD nói riêng, ngành công nghiệp nói chung, cần có các giải pháp ứng dụng KHCN, chuyển đổi mô hình sản xuất để xanh hóa ngành công nghiệp sản xuất VLXD, xanh hóa ngành công nghiệp xây dựng góp phần xanh hóa nền kinh tế và thực hiện mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 như cam kết của Việt Nam.

          Kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH đến năm 2030 của Bộ Xây dựng đã được ban hành, trong đó có các nhiệm vụ ưu tiên về KKKNK (kiểm kê khí nhà kính), thực hiện đo đạc, báo cáo, thẩm định (MRV) giảm nhẹ PTKNK... triển khai thực hiện trong thời gian tới nhằm đảm bảo các quy định pháp luật về KKKNK và giảm PTKNK trong lĩnh vực sản xuất VLXD.

          Với sự hỗ trợ của một số tổ chức quốc tế và tư vấn trong nước, Bộ Xây dựng đã xây dựng dự thảo hướng dẫn KKKNK và đo đạc, báo cáo, thẩm định (MRV) giảm nhẹ PTKNK đối sản xuất VLXD; đang nghiên cứu xây dựng Kế hoạch thực hiện giảm PTKNK lĩnh vực quản lý của ngành Xây dựng thực hiện theo quy định tại Nghị định số 06/2022/NĐ-CP và dự kiến sẽ ban hành vào năm 2024.

Kinh nghiệm KKKNK từ ngành Công Thương
 

          Phản ánh rõ vai trò quan trọng từ tác động chính sách điều hành của Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương, nhằm nâng cao nhận thức, chuyên môn của doanh nghiệp trong chủ trương phát triển bền vững, giảm nhẹ PTKNK, tại Hội thảo, đại diện các đơn vị đã đưa ra những phân tích, nhận định đa chiều, đánh giá khách quan về tầm quan trọng và ý nghĩa của KKKNK trong sản xuất công nghiệp; giới thiệu các chính sách về BĐKH của Việt Nam, cùng những hướng dẫn chỉ đạo của cơ quan quản lý nhà nước, nhằm tập trung hỗ trợ tăng cường năng lực cho các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp, VLXD.

          Chia sẻ vai trò KKKNK - Nền tảng xây dựng lộ trình chuyển đổi xanh doanh nghiệp, ông Ngô Ngọc Khánh - Phó Chủ tịch thường trực Liên minh Hỗ trợ công nghiệp Việt Nam cho biết, môi trường và BĐKH đang là vấn đề cấp thiết mang tính báo động chung toàn cầu, đòi hỏi về việc phải thay đổi và giảm thiểu PTKNK đang là yêu cầu bắt buộc ở mọi lĩnh vực.

          Các quốc gia lớn đã và đang thực thi nhiều chính sách mạnh mẽ và quyết liệt trong cuộc chiến chống BĐKH, có tác động trực tiếp đến các thị trường sản xuất liên quan, trong đó có Việt Nam.

          Vì vậy, các doanh nghiệp Việt Nam cũng cần phải xác định tầm nhìn mới và khẩn chương chuyển mình trong công tác chống BĐKH. Bên cạnh đó, việc đạt được tính bền vững là một hành trình dài và đầy thách thức, mỗi doanh nghiệp cần vạch ra lộ trình rõ ràng và cụ thể để tối ưu nguồn lực và nắm bắt cơ hội. Việc thực hiện KKKNK được xem là nền tảng quan trọng giúp doanh nghiệp nhận định số liệu phát thải của bản thân, từ đó làm cơ sở để nhà quản trị hoạch định chiến lược giảm phát thải bền vững.

          Chia sẻ về kinh nghiệm KKKNK của ngành Công Thương, ông Hoàng Văn Tâm - Vụ Tiết kiệm năng lượng và phát triển bền vững cho biết, trong việc KKKNK, bên cạnh những thuận lợi cũng có những khó khăn nhất định. Trong đó, thuận lợi là KKKNK có tính bắt buộc với căn cứ pháp lý đầy đủ, nhu cầu của doanh nghiệp và có hướng dẫn của quốc tế về kiểm kê và báo cáo thẩm định - MRV (IPCC, WRI, ISO). Tuy nhiên, KKKNK lại có những khó khăn, hạn chế về nguồn lực con người, tài chính, kinh nghiệm thực tiễn và số liệu khiếm khuyết, chưa đồng bộ.

          Theo ông Hoàng Văn Tâm, cần hoàn thiện chính sách pháp luật về BĐKH, nâng cao nhận thức của các bên có liên quan, từng bước nâng mức độ, yêu cầu đối với KKKNK và đào tạo, tập huấn KKKNK cho các bên liên quan. 

          Ông Hoàng Văn Tâm cũng chia sẻ thêm, theo Kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Bộ Công Thương đặt mục tiêu đến năm 2030 giảm 30 - 40% PTKNK so với kịch bản BAU của ngành năng lượng, 100% các cơ sở PTKNK phải kiểm kê KNK theo Quyết định số 01/2022/QĐ-TTg ngành Công Thương tuân thủ quy định về kiểm kê KNK; Hoàn thiện các quy định, quy trình kiểm kê, kiểm soát phát thải KNK cho các ngành công nghiệp.

          Bộ Công Thương cũng đặt ra mục tiêu giảm thiệt hại do tác động của BĐKH; Nâng cao năng lực thích ứng với thiên tai, các tác động tiêu cực của BĐKH; Rà soát các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, đầu tư công trình, hạ tầng cơ sở công nghiệp, thương mại, năng lượng; Lồng ghép các vấn đề BĐKH trong các quy hoạch, chiến lược.

          Để đạt được mục tiêu này, Bộ Công Thương đã và đang triển khai các giải pháp về quản lý, giải pháp khoa học công nghệ, giải pháp về tăng cường hợp tác quốc tế và triển khai các giải pháp về đào tạo, tăng cường nguồn nhân lực kết hợp các hoạt động về tuyên truyền, phổ biến, đào tạo, nâng cao năng lực triển khai các nhiệm vụ ứng phó với BĐKH và tăng trưởng xanh.

Nguồn: Tạp chí Xây dựng điện tử.